Guatemalako eta Euskal Herriko emakumeen arteko topaketa bat eman da, entzun eta ikas dezaten. Protagonistek lurralde desberdinetako emakumeen batasunaren balioa azpimarratzen dute, patriarkatuaren eta matxismoaren aurkako borroka komunaren balioa. Puntu komun hori aurkitzea, giza eskubideen alde borrokatzeko ahalmena baimentzen du. Guatemalako eta Euskal Herriko kazetaritzari, politikari, arteari eta emakumeen eta erakundeen adostasunari buruzko hausnarketak eta bizipenak biltzen ditu proiektuak.
“Derechos Humanos de las Humanas” dokumentala, Guatemalako eta Euskal Herriko emakumeek gidatutako ekoiztetxeek ekoitzi eta zuzendu dute. Guatemalaren kasuan, Lemow Kolektiboa dago. Emakumez sortutako kolektiboa da, eta adierazpen artistikoen bidez giza eskubideak, hausnarketa kritikoa, salaketa eta genero femeninoaren ekitatea ikusaraztea du helburu. Guatemalako eta munduko entzuleen arreta izatea, entretenitzeko eta komunitatea sortzen duena partekatzeko. Haiekin lan egitea, ulertuak eta babestuak sentitzea eragin du, “IximUlew Guatemalako Lemow Kolektiboko kideekin lan egiteak, Quiché lurraldetasunean gauden emakume maien arteko konplizitateen zati bat grabatzearen esperientzia, aurreko espazioren batean akordatzen joan garen emakumeen batasuna bultzatu du”, Lorena Cabnal, antzinako sendatzailea.
Euskal Herrian Curruscu izan da dokumentalaren grabazioaren eta azken muntaiaren arduraduna. Curruscu Bilbon oinarritutako sormen-estudio bat da, bideo sozialak sortzen espezializatuta dauden emakumeak buru dituena, eta, beraz, haien esperientziaren ondorioz, parte-hartzaileak babestuta sentitzea ahalbidetu dutenak. Jorratutako gaiei dagokienez, politika, kazetaritza, artea eta sororitatea dira, Euskal Herria eta Guatemala lotu nahi izan diren gai nagusiak, eta, aldi berean, emakumeak, beren borroka, prozesu eta aldarrikapen guztiak aldarrikatzeko balio izan dutenak.
DOKUMENTALEKO PROTAGONISTAK
Politikari dagokionez, Sandra Morán dugu, Guatemalako politikaria, LGTBIQ+ eskubideen defendatzailea, aktibista feminista eta musikazalea. Gainera, Sandra izan da Guatemalan bere burua lesbiana izendatu duen lehen emakume politikaria, pertsona askorentzat erreferente bihurtuz eta LGTBIQ+ kolektiboarentzat ateak irekiz. Guatemalako emakumeen egoera politikoaz eta bere esperientzia pertsonalaz hitz egiten digu, emakume politiko, lesbiana eta musikikoa izanik, bere bizipenak aberasgarriak izanik. Oihana Etxebarrieta euskal politikaria da, eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista. Dokumentalean aipatzen duen bezala, emakumeek ez dute eragin politiko nahikorik oraindik eta ez dutela espazio segururik haientzat esaten du, batez ere emakume ez normatiboak, oraindik zailtasunak baitituzte onarpen hori lortzeko.
Andrea Momoitiok eta Cristina Chiquinek beste ikuspuntu bat eskaintzen digute; Andrea Momoitio kazetari eta Pikara Magazine aldizkari feministako koordinatzailea da. Pikara Magazinez eta pribilegio berdinak ez dituzten beste emakume askori ahotsa emateko ardura bere gain hartu duen emakume-talde batekin lan egiteaz nola den hitz egin digu. Bere lanean, oso garrantzitsua da genero-ikuspegia, zapalkuntza-ardatz desberdinak daudela ulertzen duen feminismo intersekzionalerantz jo ahal izateko. Guatemalan, Cristina Chiquín-ek fotokazetaritzatik lantzen du feminismoa, bere lanetik, gerra-gatazken ondorioz bortxatuak izan diren emakumeen borrokak ikusarazten saiatzen da, biktimizatzailea ez den ikuspegi batetik, haien errealitateak eta bizipenak erakusten ditu, ahalduntzeko eta beren bidegabekeriak erakusten laguntzeko. “Emakumeen indarkeriez hitz egin behar da, horizontalki eta elkarrekin, errealitate desberdinak ezagutu ahal izateko”, Cristina Chiquín.
Sororitateari dagokionez, Bilgune Feministako Naia eta Lorena Cabnal ditugu, emakumeen borrokari ahotsa eman diotenak. Lorena Cabnal, antzinako sendatzailea, Guatemalako hainbat lurraldetan ari da lanean, era guztietako indarkerien biktima izan diren emakumeak, erakundeak eta komunitateak babestuz. Dokumentalean, Lorenak Lurraldea-Gorputza-Lurra harremanaren garrantzia gogorarazten digu, gorputzak lurraren bidez sendatzearen garrantzia; “Adosteaz hitz egiten dugunean, beste emakume batzuengana hurbiltzeaz, lurralde-aliantzak sortzeaz eta partekatuz sendatzeaz hitz egiten dugu”, Lorena Cabnal. Euskal Herrian, Bilgune Feministako Naiak Euskal Herriko emakumeek bizi duten egoeraz hitz egin digu, baita aliantzak sortzearen eta hainbat borroka eta problematikari eskutik aurre egitearen garrantziaz ere, feminismoaren babespean. Dokumentalean dioeun bezala, “ziurtatu gizaki guztiok dugula giza eskubideen eskubidea duintasuna ez galtzeko”, Ane, Bilgune Feminista.
Azkenik, Sara Curruchichek eta Cris Lizarragak beste ikuspegi bat eskaintzen digute, tresna artistikoaz hitz eginez, feminismoaren alde borrokatzen baitute haien lanen bidez. Sara kantari guatemalarrak, bere abestien bidez, herrialdean emakume guztiek aurre egin behar dieten borrokak kontatzen ditu, eta emakumeei beste era batera hurbiltzeko era erakusten digu. Cris Lizarragak, Belako taldeko abeslariak, ikuspegi artistiko hori partekatzen du Sara Curruchichekin eta bere kantuen bidez feminismoa jorratzeko orduan izan duen esperientziaz hitz egiten digu. Gainera, gurekin partekatzen du bere fanzine berria: “Quitame la culpa”. Matxismoa egunero sentiarazten dizun errua sentitu duten emakumeen esperientziak partekatuz.
Parte hartu duten emakume guztiek, dokumentala aberasteaz gain, feminismoa eta guztiok jasaten ditugun bidegabekeriak aberasten dituzte, beren esperientzietatik eta beren esparruetatik, munduko toki guztietako emakumeek ahotsa izatea eta guztion borroka borrokatzen jarraitzera ausartzen gaituzte.